Olaylar
Uluslararası topluluk
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, Orta Asya Devlet Başkanları V. İstişare Toplantısına katıldı
14 Eylül 2023
Duşanbe, Tacikistan
Devlet Başkanı konuşmasında, zirvenin gerçekten bir dönüm noktası olacağına ve Orta Asya devletleri arasındaki çok yönlü işbirliğinin diğer dinamiklerini büyük ölçüde belirleyeceğine olan güvenini dile getirdi.
– Karşılıklı yarar sağlayan ticari ve ekonomik işbirliği sürekli olarak genişlemektedir. İşletmeler arasındaki temaslar yoğunlaştı ve ortak girişimlerin sayısı artıyor. Büyük bölgesel projeler yalnızca karşılıklı somut faydalar sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda Orta Asya ekonomisinin tüm konfigürasyonunu da değiştiriyor. Başkan, son beş yılda bölge içi ticaret cirosunun yüzde 80’den fazla artarak 10,6 milyar dolara ulaştığına inanıyor.
Kassym-Jomart Tokayev’in vurguladığı gibi Orta Asya, ticaret, yatırım, işletme, bilim ve inovasyon alanlarında yeni ekonomik fırsatların bulunduğu bir bölge haline geliyor.
– Büyük olasılıkla önümüzdeki on yıl bölgemiz açısından belirleyici olacak ve bu tarihi şansı ne kadar etkin kullanacağımız yalnızca bize bağlı. Bu konuda öncelikli görev ekonomik fırsatlarımızın, potansiyelimizin maksimum düzeyde kullanılmasıdır” diye konuştu.
Devlet Başkanı’nın inandığı gibi, öncelikle Orta Asya ülkeleri arasındaki ticaret akışının sürekli olarak artırılması gerekiyor.
– Ülkelerimizin yakın gelecekte karşılıklı ticaret cirosunu 15 milyar dolara çıkarma şansı var. Bunu yapmak için mevcut engellerin kaldırılması, aşırı korumacılıktan uzaklaşılması, şeffaf ve istikrarlı ticaret koşullarının yaratılması önemli” dedi Kassym-Jomart Tokayev.
Ona göre bölge ülkeleri, birçok çeşit ithal ürünü karşılıklı yarar temelinde birbirlerinin yerine ikame edebilirler. Özellikle tarım ve inşaat endüstrilerinden, kimya ve tekstil endüstrilerinden gelen mallardan bahsediyoruz.
– Öncelikli görev ticaret yelpazesini genişleterek ihracatı artırmaktır. Kazakistan, kaynak dışı 175 emtia kaleminde bölge ülkelerine ihracatını artırabilir” dedi.
Ona göre ülkelerin iş çevreleri, ticaret cirosunun artmasında temel itici güç olmalıdır.
Ülkemizin lideri, “Ticari kuruluşlar arasında doğrudan bağlantılar kurmak için, örneğin Orta Asya Geçidi portalı çerçevesinde emtia üreticilerinin birleşik bir elektronik veri tabanını oluşturmayı öneriyoruz” dedi.
Ayrıca Kassym-Jomart Tokayev, Orta Asya devletleri arasında endüstriyel işbirliğinin geliştirilmesi için, üçüncü ülke pazarlarına ihracat beklentisiyle belirli türdeki malların kapalı bir üretim döngüsü yaratmayı amaçlayan bir Eylem Planı geliştirilmesini önerdi.
Cumhurbaşkanı daha sonra bölge ülkelerinin ulaştırma ve lojistik potansiyelinin tam olarak hayata geçirilmesi konularına değindi.
– Mevcut aşamada Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Rotası özel bir rol oynamaktadır. Orta vadede bu koridordaki trafik hacmi beş kat artırılabilir. Dijital çözümler sunarak ve altyapıyı modernize ederek kapasitesini sistematik olarak artırmayı hedefliyoruz. Orta Asya ülkelerinin bu koridoru geliştirmeye yönelik projelere katılmaya hazır olmalarını memnuniyetle karşılıyoruz” dedi.
Ülkemizin ulaştırma ve lojistik sektöründeki önemli projeleri hakkında da bilgi verdi.
– Aktau limanında dünyanın önde gelen operatörlerinin katılımıyla bir konteyner merkezi oluşturmayı planlıyoruz. Bölge içi ticareti engelleyen sözde darboğazların ortadan kaldırılması için ulaştırma ve lojistik altyapısının daha da geliştirilmesi konusunda kardeş devletlerle birlikte çalışmaya devam etmek bizim için son derece önemlidir. Kazakistan, en yakın ortaklarıyla ekonomik bağların genişletilmesine katkıda bulunacak bir dizi büyük projenin hayata geçirilmesini hızlandırmayı hedefliyor. Dostyk-Moyynty, Bakhty-Ayagoz, Darbaza-Maktaaral demiryolu projelerinin yanı sıra Canaozen-Türkmenistan sınır otoyolundan bahsediyoruz. Genel olarak Kazakistan, Avrasya’da bir geçiş merkezi olarak konumunu güçlendirmeyi amaçlıyor” diye vurguladı Kassym-Jomart Tokayev.
Konuşmada dijital çözümlerin Orta Asya’daki uygulama alanının sistematik olarak genişletilmesi de öncelikler arasında yer aldı.
– Kazakistan’da dijital çözümler ekonominin her alanında aktif olarak uygulanıyor. Örneğin ülkemizde nakit dışı işlemlerin payı %82’ye ulaşmış olup, devlet hizmetlerinin %90’ından fazlası elektronik ortamda sağlanmaktadır. Yerli bilişim sektörünün ihracat hacmi yalnızca geçen yıl beş kat arttı. Bu rakamı 2026 yılına kadar 1 milyar dolara çıkarmayı hedefliyoruz. Devlet Başkanı, “Kazakistan, stratejik açıdan önemli olan bu sektörde en yakın komşularıyla işbirliğinin kapsamlı bir şekilde güçlendirilmesini savunuyor” dedi.
Kazakistan lideri Dostluk, İyi Komşuluk ve İşbirliği Anlaşması’nın bir an önce yürürlüğe girmesinin sağlanmasının önemine dikkat çekti.
Bununla birlikte Kazakistan Cumhurbaşkanı, beş taraflı etkileşim formatının daha da geliştirilmesinin acil olduğunu düşünüyor.
– Kazakistan, Tacikistan’ın Ulusal Koordinatörler Konseyi oluşturma girişimini desteklemektedir. Bu kararı formatın kurumsallaşmasına yönelik ilk adım olarak değerlendiriyoruz. Gelecekte İstişare Toplantıları Sekreterliği’nin kurulması ve özel temsilcilerimizin atanması konusunu görüşmeye başlayabiliriz” dedi.
Devlet başkanı konuşmasında, dünya toplumuna dayanışma ve birlik göstermek amacıyla toplantı katılımcılarını ortak veya azami ölçüde benzer konumlardan konuşmaya çağırdı.
Kassym-Jomart Tokayev, “Hızla değişen dünya düzeni bağlamında, ülkelerimiz arasında güvenlik alanında mevcut etkileşim mekanizmalarının iyileştirilmesi önem kazanıyor” dedi.
Belirli önleyici tedbirler geliştirmek için Cumhurbaşkanı, 2024 yılında Kazakistan’da güvenlik konseylerinin sekreterleri düzeyinde Orta Asya’da Güvenlik ve İşbirliği Diyaloğunun düzenlenmesini önerdi.
Konuşmada üniversiteler arasındaki temasların geliştirilmesi de dahil olmak üzere kültürel ve insani işbirliği konularına özellikle dikkat edildi.
– Geçtiğimiz yıl Kırgızistan’da Kazak üniversitelerinin şubeleri açıldı, Tacikistan’da da yüksek öğretim kurumları bazında ortak fakültelerin açılması üzerinde çalışılıyor. İki ülkenin önde gelen üniversitelerinin Kazakistan ve Özbekistan’da çapraz şube açması konusu üzerinde çalışılıyor. Bu önemli alanda iş birliğinin genişletilmesi, Duşanbe’deki toplantımızın oturum aralarında 2. Rektörler Forumu ve Orta Asya Ülkelerinden 1. Bilim Adamları Forumu’nun düzenlenmesiyle kolaylaştırılmaktadır.” dedi.
Ayrıca ülkenin lideri, ortak araştırma ve çeşitli bilimsel çalışmaların yayınlanmasına temel oluşturacak 1. Orta Asya devletleri tarihçileri Forumu’nun düzenlenmesi girişimini üstlendi.
Kazakistan Cumhurbaşkanı, “Orta Asya turizm markasını ortaklaşa tanıtarak, ülkelerimizin eşsiz doğasını ve özgün kültürünü tüm dünyaya göstermek için harika bir fırsatımız var” dedi.
Kassym-Jomart Tokayev konuşmasının sonunda ülke liderlerini Kazakistan’da düzenlenen Orta Asya Devlet Başkanları VI. İstişare Toplantısına davet etti.
Toplantıda Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov, Tacikistan Cumhurbaşkanı Emomali Rahmon, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyoyev de konuşma yaptı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev onur konuğu olarak davet edildi.
Zirvenin ardından aşağıdaki belgeler imzalandı:
1. Orta Asya Devlet Başkanları Beşinci İstişare Toplantısı sonuçlarına ilişkin ortak açıklama;
2. Kazakistan Cumhuriyeti, Kırgız Cumhuriyeti, Tacikistan Cumhuriyeti, Türkmenistan ve Özbekistan Cumhuriyeti arasında gençlik politikasının genel yönlerine ilişkin anlaşma;
3. Orta Asya’da kara taşımacılığının birbirine bağlılığının güçlendirilmesine ilişkin anlaşma.
geri gelmek geri gelmek
kaynak:https://www.akorda.kz/ru/prezident-kazahstana-kasym-zhomart-tokaev-prinyal-uchastie-v-v-konsultativnoy-vstreche-glav-gosudarstv-centralnoy-azii-1484611